Lester B. Pearson (14th Prime Ministers)

Lester B. Pearson

14th Prime Ministers

                                                                                                  PRESENTED BY nAWN tHANG (mitt)

Kei Ral Diktak heh ........

Tuma lai Khawsik hun ah vano pakhat kheh nidum nak lam pan'n
zuang si. Khawsik hun a si bangpah in a tsop leita ta a la te kheh ti
bang in khal atsia leivum ah ter suk si. A tersuk min heh thingbul le
raw om ngawl nak zawllai pi ah si si. Vanvum sangpi pin a tersuk tselh
phang a kiangah Kawlpaw pakhat leng si. Kawlpaw in tikhal bangah
a khal vano vumah ek sathut san si. Kawlpaw ek heh a sa taaktawh vano
heh Kawlpaw ek sungah ah om reng in nuam nono a salum kheh
thei si. Kawlpaw ek sa a khu in a zuang nak a lako khal heh zung tiar
si. A rei lelem phang a taksa veksen vuma tikhaal te hem zung tei
ongla ta ang ngai in la sa si.

Tsimi mun kiangah a om Zawhngue in vano lasa aw kheh thei ngah si.
A za nak aw kheh kawnai pin si ol ha ti'n zei nom si. A aw za nak lam
lun perper phang Kawlpaw ek sungah a tang vano kheh mu si. A mu
phang Kawlpaw ek sung pin porh atsia ei nom si.

A ngaingai ti lekhaw vano in a om awngkel ngawl nak mun ah a leng
phang kiangkap pan masa ngawl in la kheh a sa tuh si ngawl pelh si.
A masa ber ah a hantang nak Kawlpaw ek sung pin suak thei dan tuh
a ngaisung masa kul si. a thinlung a ot nak kalen zo ngawl in a kam
thaw a suak ta a nunnak bo si. A vuma ek a san tu Kawlpaw ek kheh
a ral diktak si ngawl si. Ral diktak heh kei kalen thei ngawl nak kei
kam kaw khat heh si si.

Mitkau le Laisiar thiam ngawl pa

                   Tuma lai'n khaw tenau pakhat ah laisiar, laingan thiam ngawl mi pakhat om si. Kawtin laingan, kawtin laisiar dan tuh ti khen thei pumpalak ngawl si. Mi lak a hawh phang a theidik ngah nak pakhat om si. Tsimi heh laingantu le laisiartu a tam sawn te heh Mitkau bun veng ti kheh si. A heita Mitkau a bun ti thu ruat pan nak nei si. Keimah khen mite bangin Mitkau ka bun asin lai siar thiam bek zo ngawl lai khen ngan thiam deve tu limdik nak thaw khawpi ah Mitkau lei tu in inn pin pok si.
                   Khawpi sung a leng phang lampi kiang dawr hem ah Mitkau lei tuh zei si. Bawngpha nak tuh ah Mitkau zuar nak dawrpi mu atsia a sungah lei tu'n lut si. Mitkau zuartu pa nenah Laisiar le laingan nak pha Mitkau pakhat ka pe in ti si. Dawr neitu pa khen a Mitkau a khawng ot thaw a sita Bizu sunga pakhat khul in pe si. Lai thiam ngawl pa khen a pe nak le vut in bun si. A leinak a Mitkau bun pelh napikhaw a limdik nak pittseih nak lai siar kheh thiam tsuang ngawl si.
                   Tsimi phangin Mitkau zuartu pa nenah a heita na Mitkau ka bun sipelh lai siar thei ngawl bang sing ee ti'n dong si. A zuartu pa khen aitsaan ngai in paan atsia laisiar thiam tsi maw? ti si. Kawtin laisiar tu ti thei ngawl si ngawl tsi maw? ti a dong phang HEE siar thiam ngawl si ti si. Midang te Mitkau bun in lai a siar ta amahni bangin siar thei deve ol ti'n ka lei nak si ti si. Mitkau zuartu pa kheh ni sup thei ngawlin ni pum si. Dawllam ah dawr neitu pa in phatak no ah reltsiangnak nei si.
                    Rualpa phatak no in ngai in, na ruatnak heh mang pha ngawl si. Mitkau in laisiar thiam thei nak tuh bawm ngawl si. Laisiar thiam te sawn kheh Mitkau in bawm sawn kheh si si. Mitkau bun in lai a siar te kheh laitsang tsiangkoh in a mu thei ngawl ta Mitkau power in a bawm phang laitsang tsiangsek in a mu thei ta a bun te si. Thu pakhat ka tsah ot nak heh nangmah le nangmah laisiar, laingan thiam tuh'n tsimnak zir masa in ti si.  

Thuanthu sunga zir tuh

1. Tsimnak nei ngawl heh mittaw thaw bangdun si. Tsimnak heh a pakhat nak ah zir tuh si. 

2. Tsimnak heh khawthim lak na vak a si khen vaarnak si. Tsimnak nei phangbek a pha le a se khen thiam tu si.

Vompi le Nazi

                       Tuma lai'n Ram sung om Vompi kheh khaw sungah kut ah bun nak Nazi lei tu in hawh si. Nazi a nei ot a rei ongla a si man'n Nazi ka lei lekhaw a ri heh savun situ atsia a zawng (color) heh sui zawng, Design heh tulai Korea te bun veng nak bang situ ti'n lampi khawdung ruat tumtseih si. Vumpi in ramsa sipelh napi khaw nazi om ngawl heh a tang thei ngawl ti a musuak ta tangka tsum khokho in a nei ot ngai nak nazi kheh nei ngah tula ti a ruat phang a lamvak a tawl lam theitsawm ngawl si. Hun a mannei dan kheh theitsiang si.
   
                       Ram sungpin khaw sungah a hawh zawh nazi pa 3 duuk a kim phangin Khaw kianga minung te puah nak Vainim dum tsawk si. Vainim dum heh a lian dan ecah 10 lai kim si. Vainim lei hun a kim dawn ongla ta vainim te khen puam ohoh in ei ot nung ngaingai si. Tsimi Vainim puam ohoh kheh Vompi in a mu phang a ei ot a tilbuan teer si. Tsimi laitum ah a ruatnak a leng a leng thu pakhat heh a hawh min tuh khaw sung aheh a khawla thahthah laita ei thah tuhin le asin pha tu si ti si.
   
                        Dum neitu te theih ngawl no in lut zeen atsia a lianber situ a um nak kheh a ko pin bal si. A lianber ti'ah a balsaak sipelh naheh a kut sungah tah a liansawn doh a mu phang a kut khatlam in bal si. A kut pa 2 ah vainim a lianber vong thahin pulam suak tu a thawi sipelh mailam ah a liansawn a mu lehleu phang vong nak tuh a kut lawng leh ngawl la si. Tsimi heh a diriam thei lai ngawl ta a kut sung Vainim pa 2 kheh a zak ah tep atsia a liansawn a mu nak kheh bal si. A bal phangin a zak sungah a tep nak pa 2 kheh a teer lam thei ngawl si. A balsaak te a zak sungah zep thahthah bal thahthah in hawh si. A rei ongla a ti phangin pulam ah suak si. Pumlam ah a leng phang Vompi in a zak sungah a tep nak Vainim pa 2 bek om si. Vainim dum dungah hampum nak thaw hun tampi a mang ta amah kheh tear ngai man si. Khaw sung hawh nak tuh hun a nei leh ngawlla ta a nei ot pittseih nak nazi khen lei ngah ngawl in tawp si. "Leivum ah Hun heh a thupi leita" ti'n a omnak ram sungah sing bukbuk in hawng tumtseih leh si ti si.
       
                     Me thuanthu tsomno in keimahni heia a rel nuam nak? Kei kam pin Hun a man nei dan rel tseihtseih pelh atsia kawnai ah sim kei hun a tamsawn a bo veng? Kut ah nazi bun reng sipelh a nazi in keimahni uk ngawl atsia keimahni sawn in nazi uk te si tuh ngawl in ralring dang a sing. A liamsaak second pa 1 kheh leleh ot sing na ti tseih pelhta a si khen ngah theih si leh ngawlla si. Hun mannei lam a theitu le a lun theitu kei si thei nak tuh Pathian in kei ompi tasen.
       
Note: Za awngnak thuanthu thaw thazang pedun leh nak si.

Sinak bangdun ngawl Minung

                     Tuma lai'n Mang Mang kheh University pin a tsuangtung lehsawng ngah in buaih ngah si. Tsimi buaih a ngah zawh ah tawng saya per tu in timlamnak nei si. Vum lam ram uktu ten a masaber nak ah khawpi ah koih ngawl in hawh sukso harak min khaw kohno ah per tu in thupe si. Tsimi khaw sung leng theinak tuh si lekhaw Ruun ti lianpi tan masa kul si. Tawng saya ther Saya Mang Mang in Ruumti tan tu in vokkuang lawng neitu dangvak pa nenah tangka pe in to si. Ruunti pi vum a hawh tseih laitum ah tawng saya Mang Mang in tsim dat ngai in lawng mawngtu dangval pa thudong si.

Saya Mang Mang- Math (tinchia) thiam tsim?
Dangval pa           - Thiam ngawl sing.

Saya Mang Mang- Physic e thiam tsim?
Dangval pa           - Thiam ngawl sing.

Saya Mang Mang-  Tsi lekhawComputer e mang thiam tsim?
Dangval pa           - Mehtawh khen heimah thiam ngawl sing ti si.

                   Tsimi phang Saya Mang Mang luu thing in dangval pa nehah tihen ti si. Math na thiam ngawl lekhaw khen 6 ah khen 2 sung si tsi. Physic na thiam ngawl heh khen 6 ah khen 1 si atsia computer na mang thiam ngawl heh khen 6 ah khen 1 thotho sung si tsi. Na nunnak ah khen 6 ah khen 4 sung ongla si tii si.

                  Limdik ngawl pi ah huih le ruah nese ngai in sar tuh thawi atsia van pi kheh thimluang si. Ruah dawmno sar pan atsia vokkuang lawng mawngtu dangval pa kheh Saya Mang Mang lam her in thu pakhat dong deve si.

Dangval pa           - Saya pa tileuh thiam tsi maw?
Saya Mang Mang - vei khat khen tileuh veng ngawl sing.
                                   Tileuh dan khen thiam ngawl sing ti si.

              Tsimi phang dangval pa kheh ni atsia tungtu na relnak bangin kei heh khen 6 ah khen 4 sung atsia tuhen nangmah sawn heh khen 6 ah khen 6 sung tula si tsi ti si.

              A vum lama thuanthu tsomno heh zirnak sang pa le zirnak heimah nei ngawl pa te dimun si'n mi pakhat le pakhat thiamnak le theinak a bangdun ngawl mu thei si sing. Saya Mang Mang heh Math,phy le computer thiam mitsim sipelh atsia zaraan minung te ti theinak ti thei deve ngawl si. Zirnak nei heimah nei ngawl te heh muniam in om tuh si ngawl si. Pathian mi pakhat teen ah leivum dam sung ei tuh in tuh ngah theinak tuh tsimnak pe veng si. KEIMAH ti thinlung nei heh a phatnak a om bang in senak khen tampi om si. Tsimnak kawtizah kei nei pelh ta a si khen tithei ngawl  nak nei teen bel tu um sing. Ma tsimnak le thiamnak te a mang min tuh ah mang thiam tu thupi si.

"Mi pakhat sinak kheh beihno in aman khen sak mahnen"

Napoleon Ral nehnak Thuthup

      Leivum pi thing tiar zotu Napuleon heh ni ni khat ah a raldo
tseih laitum ah a ral ralkap tampi ten a mai pin khak si. A nei
nak ralkap mipum 70 si atsia a ral te heh 300 lai kim si.
Ral te a thup no ah a tsul tu (spy) pakhat in Napoleon nenah
"Ralkap 300 lai in kei lampi hawh nak tuh phit sak si" ti'n thu len
si. Tsimi phangin Napoleon kheh a ralkap te nen lam ah her in
"Khawthu thek sie...... Thuthang pha ngah ongla si sing. Kei mai
ah ralkap 300 te lai ei tuh in tuh om si. Kei laiei tuh kei nei leh
ngawl la thaw tsimi lai le tii kheh le dang a sing. Nang raldo thiam
lam ka thei nak reipi ongla si. Kei eih le in tsa thuruat har kul leh
tu ngawl la si" ti si.

      Napoleon in a kut naia ralkap te tha tho tuhin a ziap dan heh;
Pakhat nak heh (nang raldo nang thiam) ti le pa 2 nak heh
A ral mipum 300 heh ral te ti ngawl in minung 300 tsa lai, raldo
tu ti tuh sipelh kei ei kei in tuh lai le tu si sing ti'n thupe si. A
thupe dan a thiam leita tsa a ralkap te kheh amahni tah tam sawn
raldo tu kheh lau malam sang tha tho sawn si. Thu a pe nak
bangin a ralkap te'n a ral mipum 300 lai kheh do/tawng atsia
neh in a ral te thilri hem le ngah si.

      A vum lama thu tsomno kei pan lekhaw mipi huaitu pakhat
in a huai nak te ziap thiam, zawl thiam a si lekhaw um ban nung
ngawlnehnak tso tu si. Sipelhatsia mi ziap thiam ngawl huaitu
te heh mipi a huai nak ah lawhding nak ngah tu ngawl si. Huai
nak te tha tho thei nak tuh awnkam suah thiam kei silekhaw
huaitu pha tinak situ si sing.

Patsa te le Sipuh

      Tuma lai'n patsa te pa 2 kheh Sipuh thaw
Khualvak kawm si. A keng nak Sipuh kheh to
ngawl in rii thaw kai kawm in vak si. Tsimi
kheh midang ten a mu phang .. Aw!!!!!!!!!!! Me
Patsa te heh Sipuh keng timi a heita to ngawl,
kawng thaw rori a vak kawm? A hawh ot min ah
kawtin ha a leng thei tuh. Me patsa te kheh luak
heimah nei ngawl ti'n sualnak zei si.

      Tsimi phangin a pa kheh Sipuh vumah kai
in to atsia a tsapa in rii thaw a mai pin kai si.
Tsimi a pa sawn Sipuh vumah to in khual avak
kawm patsa te mutu te'n.... Ai ai ai!! Zawnruat
nak thinlung kohno khen a nei ngawl si ol. Amah
zong Sipuh vumah nuam ngai in to atsia a tsapa
sawn a mai pin rii thaw kai tiar. Tsapa vum ah
ngaihharnak thinlung kohno khen nei ngawl PA ti'n
sual zei si.

        Midang ten tsimi bangin a ti pang Sipuh
vum pin tolh atsia a tsapa kheh Sipuh vumah
to tiar si. A pa in a mai pin rii thaw kai si. A
khualvak kawm a mutu te'n...... alaaa!!! Tsapa
sual, mah tsawmtu a Pa zong kawng thaw
vak tiar atsia amah pi zong Sipuh vumah nuam
ngai in to. A zak ngawl dan heh ti'n sual zei
lehleu si.

        Tsimi phangin  patsa ten Sipuh vumah to
kawm tu in thu laireelnak puah si. A puah nak
bangin Siuh pakhat vumah a patsa to khawm in
a khualvak peh si. Sipuh vumah minung pa 2 to
lam midang ten a mu phang..... thinlung sual dan....
Sipuh pa 1 vumah a pa 2 rori to. Ramsa ngaihhar
nei ngawl patsa te ti'n sual nase tak in zei si.

         A dawltaber ah patsa te kheh thurat kawm
si. Kawtin kawtin kei om a si khen kei sualnak
a zei ta tu hen vang keimahni sawn in Sipuh phur
kawm sawn a sing ti'n lungkim kawm si. A keng nak
Sipuh kheh phur kawm thah lamin a khualvak nak
pehzom atsia a rei ngawlin a mahni mutu mipi ten
nihsan si. Luak hor patsa te, Sipuh sawn to
ngawl atsia a Sipuh sawn a phur kawm heh luak
nei ngawl tinak si ti nihtip dang si. Midang te sual
zei nak a rim ongla ta a khualvak tuh lai khen vak
peh ngawl la in a phur nak Sipuh kheh lakulh atsia
me mun khen ah om nom si ti si.

        Leivum ah kei nung sung hei na puah/dek, hei
na ei/in, kawnai na hawh, kawtin na om le na sinak
paan in sualnak zeitu, nihsan tu nei reng tu si sing.
Tsimi ta a pha na ti nak vumah thil na puah phang
kiangkap te awn nak menin tsawl ngawl in mailam
ah kalsuan thei tu heh kei mailam tsa thupi ngaingai
si. Kiangkap huihra men ah kei du a si lekhaw Lawhding
nak thaw khawla tu si sing.

Thinlung Thupi

         Vei khat lai'n Thomas Edison in a puah suak nak Miti (blub)  lawhdingnak thu mipi te nenah theitiar a ot tsa Magazine le Thuthang ngantu te a inn ah ko si. Tsimi a ko nak Magazine le Thuthang ngantu te leng in a man ongla ta a inn ah napertu dangval pa kheh Miti le tiar si. Dangval pa khen inn sunga Edison puahnak Miti kheh le in suak si. Edison nenah a le dawnzek ah khawsi in du atsia a kut sunah a keng nak Miti kheh nuai lamah teer in kheh tiar si. Me Miti pakhat a tangsuak thei nak tuh Edition kawtizah a zuam le vei kawzah a puah lam heh tutu inkhen thei ten si. Sipelhatsia Thomas Edison in kawtizah a thinna pelh a si sikhen thinsup in dangval pa kheh heimah tawhnak le haunak nei ngawl si. Thomas Edison sawn in a sawm nak Magazine le Thuthang ngantu te nen sawn ah sualzah ngen si. Ni dang a ther pakhat ka puah tselh phang nang ko leh tu si ti si. Dangval pa kheh a naper zulh nak manah Miti a keh a sita thinphu in om reng si.

        Thomas Edison in ni, la le kum tampi bo in Miti a ther puah leh si. Tsimi a ther Miti a puah tselh ongla phang a masa lama bangpah in Magazine le Thuthang ngantu te ko lehleu si. A ko nak Magazine le Thuthang ngantu te leng in Thomas Edison ah Miti a puah dan thu ngan tu a man phang a masa lama bangin dangval pa kheh Inn sunga Miti le tiar si. Dangval pa a ang leita in inn sunga a khom nak Miti kheh le sak si. Magazine ngantu ten Miti thula a ngan tselh ongla phang Thuthang ngantu te'n Thomas Edison ah thudongnak nei si.

         "Mr. Edison.... Miti letu dangval pa manin a masa kum reipi na puah nak Miti kheh nuai ah teer in keh tiartu pa si ngawl maw..... na nenah napertu tampi om reng tih a heita me dangval pa pahpah tiar a ti khaw? Tua tawh a keh tiar asin kum reipi na puah kul lehleu tu lau nawl tsi maw?" ti'n dong si.

          Thomas Edison in,"Amah dangval pa ka tiar rim nak si. Miti a keh kha si khen puah leh theihnung lai si. Sipelh atsia me dangval pa ka le tiar ngawl asin ah a thinlung kehkuai tu si" ti'n o si.

          Thinlung heh leivum thilri bang si ngawl in vei khat a keh zawh ah pha leh thei nak tuh kum kawtizah kul tu tiheh rel theih si ngawl si. Tsimi a si ta mi thinlung na tuh awnkam, puahnak le a dangdang te mang tuh ngawlin ralring dang a sing.

-----Copy>letlehnak------

Arbawm sunga Ar

                                            Arbawm sunga Ar

              Tuma lai'n Ar rektu pakhat Ar bawm lianpi pakhat nei si. Tsimi Arbawm sungah Ar tampi dimpek in thun si. Arbawm sungah Ar a tam leita a thun ta pakhat le pakhat delhdun manin haihawh nak tuh huih thiang a a ngah ngawl ta haihawh dasam dang ngaingai si. A tuangtung in a nuai lama Arte tsa haihawh a sam vang thu khat, vum lama Ar ten a tsil duk bek zo ngawl a suang pin tiksak lai si. Lai le tii khen a kham dang ngawlta thintsom, thinraw dang ngaingai si. Tsimi lak pin Arnu pakhat a leng lekhaw tsuhdun thei lai si. Arbawm bawm khat bek sipelh atsia Ar ai aw heh kiangkap tian thang si. Tsimi phangin a neitu Ar rektu pa kheh Vaang le thingbel thaw leng si. Arbawm siin pin a kut pur atsia a kut thaw a khawnen ber Ar kheh a ngawng pin len in pulam ah suah si. A suah nak Arte heh a ngawng pin vaang thaw ten in rek si. Pakhat a rek tselh lekhaw pakhat len lehleu ti'n nuamda no in rek si. Pakhat tselh pakhat a rek ta a Arbawm vum heh thisen thaw dim si.   


              Tsimi bangin a rek tseih sipelh atsia Arbawm sungah Ar tampi om lai si. A taang Ar ten pakhat a dawm lekhaw Arbawm sungah Ar pakhat a dawm peper deve tsa ang dang ngaingai si. A taang lai Ar te khen dawm peper pelh nakhaw dap lawt ngawlin haudun pahpah lai si. a dawltaber ah Arbawm sunga Ar tampi koih nak heh Ar rektu pa kut sungpin thi veng si. Pakhat le pakhat haudun, tikdun khen om leh ngawlla bangin Vaang awn khen om leh ngawlla si. Ar bawm ah thisen a tomtom bek taang si.




              Me thuanthu ah saantehnak heh Leivum minung te nunnak si. Leivum ah a om thil heem heh a dawltaber ah Senak le thihnak thaw tawp veng si. Ramsa, nunnak nei thingbul, papar le minung te khen mailam pin thihnak in kei ngak reng si. Thinnak kut sungah kei leng ma pakhat le pakhat iksiknak, haudunnak le urhdunnak thaw leida veng sising. Mah ngah otnak thil pakhat manin khat lam te nunnak a bo sikhen napmawh lem ngawl in angtu khen om lawi ngawl sising. Tutu sikhen thihnak kut sungpin a luat tumah om tu ngawl si. Tsimi a sita kei dam lai'n kumkhaw kei nunak tsa keimahni a santu Jesuh sannak thei ngawl in kei om kha lekhaw tu pinpan sualnak pin Pathian nenah lehlawi dang leh a sing. Umtu ten kei thi zawh ah kumkhaw nunnak kei nei lam thei dang reng a sing.

Tsimnak le Thulairelnak

    Vei khat lai'n lampi kiangah Hot Dogs (sa thaw puahnak Pawngmuk) zuartu patsang pakhat om si. Lai a thiam ngawl ta leivum thuthang te vei khat khen siar awng ngawl tu pa si. A beng a ngong ta Radio khen ngai thei ngawl si. A mit khen khawla mu thei ngawl in a thim ta TV khen paan awng ngawl si.
    Tsimnak nei ngawl beng ngong, mit khawla mu thei ngawl pelh napikhaw thatho ngai in lampi kiangah Hot Dogs zuar in om si. Ni khat zawh ni khat in a dawr ah eitu tam nei lelei in zuarman kut sung ataang tangka khen tam lelei ngah deve si. A zuar tuh Sa le Pawngmuk khen ni dang a tah tamsawn tsah thei atsia a Hot Dogs zuar nak lawhding ngai manin laisuang inn phatak pakhat lei bet thei si.
     A tangka zei nak ah lawhding ngai in a per tseih lai ah Buaih a ngah tselhtang a tsapa kheh a pa naper bawm tu in a pa nenah om si. A rei ngawl ah thu lamdang thu suak si. Tsimi heh a tsapa in a pa nenah, "Epa..... tulai kei tawk nak tangka zei lam nase ngai in a teer lam thu (economic down) thei ngah ngawl haw tsi maw?" ti'n in dong si. "Thei ngah ngawl pah mio sing, ka rel tuuk aw" a pa'n a tsapa nenah dong leh nom si. "Leivum pi tangka zeinak lam nase ngai in teersuk si. Ram sung om keimahni te sesem rohsawn tulai si. Tsimita a leng tu harsanak te a leng ma keimahnin rori in ralring kul si sing" ti a tsapa in apa rel si.
        Ka tsapa heh University pin buaih ngah, laithiam, thuthang siar, Radio a ngai veng ta keimah tah thu tampi thei tu. Tsimita a thuruatpi nak heh heisiar ngawl in om ngam nung tu ngawl sie ti'n apa in ruat si. A thaizing lekhaw a zuar tuh Sa le Pawngmuk khen dawm peper tsah atsia a taar nak signboard khen zul si. Tsel phang a naper Hot Dogs zuar khen thatho leh ngawlla atsia A rei ngawl phah in a dawr ah a eitu dawm perper si. Ni khat zah ni khat ah a zuar nak Hot Dogs khen khawng ngawl lelem in om si. Apa in a tsapa nenah tihen rel si, "tsapa ... na reelnak te maan miomio si. Kei dawr ah eitu dawm ngai ongla si. A hun kal in ralringnak na pe ta ang ngai sing" ti si.

# A tsapa in tangka zeinak lam a teeksuk lam a rel ngawl asin Apa khen Hot Dogs dawr teer ti ngawl sipelh si.

Thuanthu ah zirhnak  nuam nak
—-----------------------------
       Kiangkap pin theinak men ah beik no in thu lairelnak puah tu ngawl. Tsimnak nei heem in thu lairel thiam si ngawl si. Midang in thu a ruatpi phang a ruatpinak te sang la a si theitu maw theitu ngawl heh ruat leh ngawl in om popo mahnen. Ruat leh tsawm ngawl in thu na lairel lekhaw mailam ta sungnak tampi tawk tu sising. Tsimnak nei ngawl si khen lawhding thei nak tuh ah kei kulnak heh Nun dan pha tu, naper nak ah thinlung tak in per tu, mailam tumtahnak nei tu, midang vumah ngaihharnak thinlung nei tu le thudik ah ral pha tu heh kei kul nak si sing.

Ref: The light of English Magazine (december, 2013)

Korea tsarah nutsa te

" Tsanu... na zaunak pin tho law,
tawngkai hawh hun kim tula si.
tho law tho law"

                 Enu phong nak manin zaunak pin tho ot lai ngawl sipelh mit hak khokho in tho sing. Nitin ka puah veng nak bangin lungmu tsiang leem ngawl tahlam ah bang vum aa nazi lemlang keh kheh paan sing. Nazi ka mu tangah .. khawnu ongla tih heita tubek ah keimah na phong... thintsom thei dan ti'n Enu hau sing. Inn kongkhaam te ring pipi khaam atsia tawngkai nak tuh a kulnak te nawhnah ngai in puah sing. (Korea hight school ah tawngkai hawh khawnu lekhaw nase ngai tawh veng si). Tawngkai hawh tu ka thawi phang ka ning pin Enu awnkam za sing. " Tsanu sual ka zah sawh in, ka dam leemngawl ta si." Tsimi awnkam ka za ka thintsom thaw,"tua khen tsoplut leleu maw, tsoplut khen na ngah thei dan, nangma bulpak nat bang" ti sing.
                   

                   Tsimi phang Enu kheh keimah a maisong thah lamin," kawnu ka phong ngah ta ka thin nuam tei deve ngawl sing, na laikeng tuh na puahsak ongla sing khen thah in maw…" ti atsia a penak lai khuang khen suat vumah deng in .. tawk ongla lai khen eitu ngawl sing tawngkai hawh sawn tu sing ti'n Enu kheh hau sing. Enu heisiar ngawl in tawngkai ka hawh nak tuh lampi bek paan in ka hawh thahlam ah ning lam ka paan leh phang suat vumah lai ka deng nak laikuang le lai a tuan te a khul tumtseih kheh mu sing. Enu mai khen thisen om ngawl bang ngo dekdek a si lam khen mu sing. Tsimi bang sipelhatsia Enu heh tu le tu a dam ngawl rengreng veng ta keimah khen thinphu ngawlin tawnginn lam hoi leh in tawngkai hawh sing. Tawngkai pan ah thu pakhat thei sing tsimi heh tu zarh Tani ni lekhaw Picnic suak tu ti kheh si si. Keimah khen hawh ot deve ngai sing. Rualpi te thaw mun khat ah vaak dang ot bangin tsarahnak khen tillem no poh khen hei ot sing. Tselh phang zau min ah dam ngawlin zau reng vengtu Enu khen tillem no ruat ngawlin rualpi te thaw sah/ang ngai in sel ot sing.

                    Siim lam tawngkai tselh inn ka leng phang a kel bangin zau min vumah Enu a zau kheh tawk sing. Zaumin vuma Enu ka mu phang a vumah lungkim ngawl nak suak nom si. Enu in lekhaw tawnginn pin a leng keimah kheh, "tsanu inn leng ongla tsi maw?" ti si. Enu thudong nak o ngawlin,"Enu tu zarh Tani ni (satday) lekhaw tawnginn a ka rawlpi te thaw picnic hawh lun ot sing, ka lun tiar deve in maw" ti sing, Enu in," Picnic hawh tu maw... tsanu kawzah ha a bo tuh" ti'n a bo tuh tangka thu dong masa si. Keimah khen Inn sungsang harsa dinmun thaw a sita hawh asin pha maw/pha ngawl reipi ruat pelh atsia thu ka khen vut thei ngawl ta Enu nenah 80,000 kul tu si ti sing.(Korea heh tangka man nei ngawl si). Ka relnak Enu a thei phang a thinphu thah lamah  80,000 rori maw kul tuh? ti keimah dong si. Enu kheh awn ringpi in, Hei a.. 80,000 nei ngawl tsi maw? Tsibang tsarah inn sungsang ah ka suak heh keimah le keimah haw tsawm sing, Midang te bang in ka leida deve thei ngawl ka ruat phang thanau sing, Enu khen haw sing, Innkhaw pakhat sipelh Enu pakhat bek ka nei khen haw sing.

                      Enu kheh haihawh pi vei khat haihawh atsia Bank laibu pakhat keimah pe si. Me sungah tang 1,tang 2 ti'n ka khawl nak tangka te pawl si…tsimi sungpin na kul nak tangka 80,000 suah aw ti si. Ka suak pinpan ka mu awngngawl nak le a vei khat nak Bank laibu ka mu nak a si ta ka diriam ngai in ni sing. Tselh phang Enu nenah angnak awnkam khat khen rel man ngawlin khaw sung om Bank ah rang ngai in dan sing.

                       Bank laibu ka muh phang a sungah tangka ting khat (100,000) a om lam thei sing. Keima ta a si lekhaw tizah tangka heh tam ti leita sing. Tangka tizah nei reng tih a heita a mang ngawl ti'n Enu kheh mawhsiat tumtsih sing. Picnic hawh nak tuh ah tangka thawng riat (80,000) suah nom sing. A suah tselh zawh ah bank laibu sungah ting riat le thawng kul (920,000) om lai kheh a thei phang tulai style ti'n ka nei ot pittseih nak handphone ting li (400,000) man lei sing. Khaw sungah phone thaw ka vak thahtseih lam ah lampi kiang angki zuarnak dawr mu sing. A sungah lut in ka deih nak te ting nih (200,000) man lei sing. Enu meetsak tarang veng nak ka sam khen 50,000 bo in dawr ah meet sing. Thillei nak thaw a kulnak ah mang nak thaw a si phang a bank laibu sungah thawng sawmkua (90,000) bek taang si. Ka deih nak te ka lei tselh phang inn ah hong atsia Enu thei bebel tuh in thawmvang ringpi in inn sungah lut sing. Enu a eihmu sipelh ka thawmvang manin tho atsia leng ongla tsi maw ti keimah dong si. Enu kut ah bank laibu ap leh sing. Enu khen bank laibu paan taitai leh ngawlla in khom si.

                     Ka rualpi te thaw ni 3 zan sung amahni bang in sah ngai sel thei sing. Inn lam harsanak le Enu natnawm khen ruat ngawlin ka om thei ta ka tep awngkel ngawl nak sahnung nak te thaw nuam ti leita sing. Sahnung hun ni 3 le zan 2 bo in inn lamah hong nap ngawl thahlam in hong si. Inn ka leng Enu inn leng ongla sing ti'n auh pur si. kei innpi khen lamdang ngai in dap serhserh in om si. Enu inn leng ongla sing ti vei khat auh lehleu sing. Hei aw poh khen ka za ngawl manin ka thinraw leita ta inn khaampi khen kawng thaw sirh lawk in lut sing.

                       Inn sung ka lut phang zaumin vumah a zau reng Enu kheh mu si. Inn ka leng phang keimah ni zumzum in a muak vengtu Enu in tua picnic vak min pin ka leng heh awn kamkhat no khen awn ngawl si. Tangka tampi ka mang ta Enu a thinraw situ um in Enu ruangpi thing in phong tu ka tuum phang Enu ruang heh tsop serh lam thei sing. Enu vumah ka mitti a ro ongla mitti te lamdang in a tser, a suak leh bekzo ngawl ka thinlung khen vang sun nak bang in na si.. Ka haw ngaingai nak Enu taksa ruang tsop ka mu phang thinna in lungse ngaingai sing. Ka um hang ngam ngawl ta Enu ruangpi thing in ka phong tseih pelh sikhen Enu tho thei leh ngawlla si. Puan sunga Bank laibu lei atsia Enu mit kiangah koih in Enu nidang phang puah leh tu ngawl la sing ti'n ringpi au in kap sing. Tsimi phang Bank laibu sungpin lainah pakhat a ter mu sing. tsimi heh Enu a dawltaber lai si. Siar tu ngam lem ngawl in siar sing.

To

Ka itber nak ka tsanu paan tuh
tsa na nu keimah heh haw ngaingai si ngawl si tsim, tsarahnak hawrkuam khen haw ngaingai si ngawl si tsim? tsanu ngaihhar na kun sing... ngaihhar na kun sing. Na nu heh tsimnak khen nei ngawl, tangka khen nei ngawl. Ka tsanu pe tuh itnak ngawl neinak nei ngawl tu pakhat sing tsanu. leivum ah nangmah pakhat no ruak ka zam nak vumah ka thin nuam thei ngawl si. nat ka nei ta tibang hen nangmah ka zam nak si. ka nat nak at asin dam thei tu tipelh si. sipelhatsia at man tuh tangka dawm ngawl si. thu tampi ruat sing. ka at ngawl lekhaw ka tsanu in midang bang ei/sil theitu ti ka ruat ta Oparation tu ngawl in ka deng nak si. Kum le ni te a rei dohdoh phang ka natnak khen zual dohdoh a si ta tuhen nangmah zam kul ngaingai sila sing. Tibang mang taak ngawl na nu keimah heh Enu ti'n na ko nak vumah angnak na rel sing. Lei vumah ka it ber nak heh nangmah na si lam na thei tu um sing. Tsanu ka puan sung phatak no in phet la zei in Bank laibu mu tu si si. A sungah a kum kum a la la ah ka tsum nak tangka thing zanih (2,000,000) om si. Ka tsanu tsaah harsa leh tu ngawl si tsi.

Kumkhaw nangmah it tu
Na nu

                      Enu lai ka siar tselh phang keimah le keimah haw tsawm sing. Enu ka haw tah a let tampi in haw tsawm sing. Enu ka mang nak tangka te na nat Oparation nak tuh na tsum lam khawma no in na rel ngawl. Enu na itnak le na deihsak nak te theithiam ngawl tu na tsanu keimah vumah a heita tizah na it . Nidang lekhaw tawngkai hawh hun zing phong tu le laikuang sunga lai ei tuh nei leh tu ngawl maw Enu. Zau min ah dam ngawl in a zau reng veng tu Enu mu ni om leh tu ngawlla ti ka thei phang ka thin a keh tu bangin na si. Enu nangmah thaw vei khat no poh khen tawhdun leh nuam sing. Enu nangmah ka pe nap ngawl nak ka itnak hem na pe ot sing ti'n kap sing. Ka kap nim phang Enu nenah ka rel awng ngawl nak awnkam ka nei lam thei ngah sing. Ka thei tangin Enu mai ah, "Enu… keimah in khen nangmah it pittseih deve sing" ti heh si sing.

Ref:FWD sunga a rem dandan ah ka let nak si.

Naupang tetsa Khristian Tsimthiamnak (Christian Education for Children)

A. Naupang tetsa Khristian Tsimthiamnak (Christian Education for Children)

            Khristian tsimzirnak kei ti nak heh hei ha? Khristian tsimzirnak (CE) naper tinak heh Khristian umnak ah rambun in Khristian te neinak "zirnak le kilkhawinak naper" (teaching ang nurturing ministry of the church) si si ti a veksen huap in ti theihnung si.

B. A lawhding Khristian tsimzirnak a si thei nak tuh a kul thil te pawl

1) Zirhnak le Zirnak a pehzom dan

• A rel ah rel menmen  heh zirhnak si ngawl si.
• Tawngta te zirnak a om ngawl a si lekhaw zirhtu saya relnak heh Awn bek si atsia zirhnak ti'n ko theihnung ngawl si.
• Zirnak (lesson) pakhat pkhat a zir ngah phang bek Zirhnak si ti Jacetot in ti si.

2) Khristian tsimzirnak Zirhnak le Zirnak ah tumtahnak theitsiangnak
• Theinak (knowledge) ---------Head
• Lungput(Attitude) ------------- Heart
• Pernak(Action) ---------------- Hand

3) Zirhtu te thei kulnak te pawl (Central Truth)
• Zirnak (lesson) a sung muril thei tu ( Understood of Central Truth)
• Zirnak (lesson) ah a sung muril kheh tawngta te nenah thuanthu/satehnak mang in reltsiang tu (Illustrate and explain the central truth)
• Zirnak (lesson) a sung muril ber thu heh vei khat reltsianglehnak nei tu (Repeat Central truth)
• Nintin nunnak ah mang thiam thei tu'n lamhuai/thazang pe (Apply the cenral truh)

4) Zirhtu in naupang te Ziaza thei kul (General Characteristic of Children)
• Sel/phe ot (very active)
• Lasa ot (Singing)
• Thuanthu (bible/leivum/puahtsop thuanthu) ngai ot (Curiosity)
• Zir ot nak thinlung nei
• Ma ta bek ruat (self-centered)
• Midang te vumah um/muang beih (very trustful)
• Relnak te thinlung sungah mithlam in sui thei (imagination)
• Mi thu tung mang
• Ziap nak deih

Note:
a. Naupang te ziaza theithiam sak in a pha nak lam khangso pi thei nak tuh kilkhawi thiam tu.
b. Naupang te Deihnak puahsak tahin a Kulnak te sawn puahsak heh CE zirhtu te naperthupi ngai pakhat si si.

6) Naupang pakhat le pakhat a bangdun ngawl sinak le a kulnak te theipi  tu.

7) Ma zirh nak naupang te neinak "Zir theinak thazang" theithiam tu.

8) Ma zirh nak naupang te a phe tam phang heita a phe ti thei kul

9) Lehsawng a phunphun pe thiam tu (Rewards)
    Naupang te nundan mawi a nei lelei theinak tuh ah zirhtu ten lehsawng a phunphun pe thiam kul si. Lehsawng phun-3

• Pawlkom lehsawng (social rewards) … mitmai dangda no in nihsan (smile), amah paan (eye contact), pom (hug), kutpek bengdun (hight-five), kut zungpi tung (thump up), nukset (handshake), ziap (statement of praise)
• Thilri lehsawng (Material rewards)  … Stickers, star chart, certificate, selnak (toys)
• Pervo tuangtung penak (privileges rewards) … class sung puah tuh deng tiar (choice of activity), naper pek (saya/mah naper bawm)

10) Daan (Discipline) upat thiam tu'n itnak thaw rel in.

12) Naupang te thu le la zirh phang aw-tawi mang thiam in.

13) Ma zirh nak naupang te zirhnak sungah tam doh a peh theinak tuh lampi zei thiam in. (Active Participation in Learing)

14) Naupang te thu a ngai zo hun a tsom ta hun mang thiam in.

      Naupang kilkhawi thiam te reldan naupang te thu ngai taktak hun te:
• KG            - minute 5-7 laklawh tian
• Primary    - 7-10 laklawh tian
• Junior       - 10-15 laklawh tian

15) Lawhding deuh theinak tuh zirh daan (effective teaching methode) te thei in mang thiam kul.

• Zanak bek in (hearing- verbel) - 10%
• Munak bek in (seeing- visual) - 60%
• Per/puahnak in(doing- stimulating)-90% luak le thinlungah taang si.

"I hear… I forgot; I see…I remember; I do… and I understand"(Ancient Chinese Proverb)

Note: Tsimita Beng ah zanak... Mit ah munak… Mah rori ah per/puahnak ti a sangsang in zirh thiam kul si.

C. Naupang zirh daan (Teaching Methods for Children)

1) La zirh
          La heh naupang te thinlung thatho tiartu pakhat si bekah zo ngawl Pathian itna thu zirhnak ah mual nei ngaingai si.
• Zirhnak naupang te kum thaw a kaih zirh tu
• Zir tuh lesson thaw a kaih singawl lekhaw ni tuangtsung ni thaw a kaih zirh thiam kul
• La zirh phang 1. Sa sak masa tu 2. La a dikbe reltsiangnak nei tu 3. La tsang tung tiar tu (Action tuh si lekhaw tung tiar tahlam ah piah sak thah tu) 4. La aw thaw zirh tu

2) Thuanthu rel
            Thuanthu thaw naupang te nenah Pathian thutak rel theihnung si. Tsimi bekzo ngawl naupangte nun daan le thinlung ziaza te thuanthu mangin zirh theihnung si.
• Zirhnak tawngta te kum thaw a kaih thuanthu deng tu
• Laisiar thahlam in rel tu ngawl. Phatak no timtuahnak nei tu.
• Thuanthu thaw a kaih Aw tawi mang tu.
• Veksen theitheih awntang mang tu.
• Thuanthu ah a rel nuam nak muril te thuanthu rel thah lamin reltsiangnak nei tu atsia a kul dandan in a muril reltsiangnak nei leh tu.

3) Kut thiam a phunphun
Kut thiam a phunphun tinak heh zuksuai, colour noih, thil aat, thil ben te tinuam nak si. Tsibang te pawl mang in laizirh lekhaw naupang te tsa nempinak tampi om si. Naupang te thuruat theinak le thil ti theinak tampi pe si.

4) Zuk
Beng bekah thungai si ngawlin mit thaw mu thei laizirh nak pakhat si.

A. Puan vumah zuk ben
• Rel tuh thuanthu phatak no thei masa kul.
• Thuanthu zuk a sangsang no in koih ham kul.
• Puan vumah zuk a phaber ben thei zuam tu.
• Thuanthu rel tseih laitum ah puan vuma zuk ben nak zuk te lim tuh ngawlin ralring tu.

B. Lainah zuk
• Zuk heh laizirh pan phang si maw, laitum ah si maw, a tselh pang si maw a kul dandan mang theihnung si.
• A liamsaak lesson te tianneih lehnak ah tampi nempi si.

5) Selnak (game)
• Bible thaw pehpar selnak le a dangdang selnak te naupang zirhnak ah mangthiam kul si.
• Sel dan tuh kimsek tsiang ngai no in rel masa tu.
• Bible thuanthu thaw thudong in selnak
• Mark pe sak tu
• A ning tian selpi tu ngawl
• Selnak manin rualpi te thaw naper dang thiamnak, mah le mah muangtawm nak thinlung, thuruat theinak, thungainak, taksa lam khangso nak te ngah tiar si.

Peleh tu ralring la tsi maw?

Epa kum heh kum 80 kim ongla si. A liamsaak ni khat ni ah keimah le kum 45 a si Epa thaw milengnak khaan ah  to kawm si ung. Limdik ngawl pi'n milengnak khaan phawklet (window) kiang ah Kawlpaw pakhat leng si. Epa in

- Metawh heipi sim?
-  Epa metawh Kawlpaw si

Minute a rei zawh in Epa in a vei 2 nak keimah dong leleu si.

-Tsapa metawh heipi sim?
- Epa tungtu tek le na rel ongla sing. Kawlpaw a si lam

Dawm a rei doh phang Epa'n keimah a vei 3 nak dong leleu si.

- Tsapa phawklet kianga tawh heipi sim?

Me a vei 3 nak tian keimah a dong phang ka thinraw atsia thinsup thei ngawlin Epa auh sing.

- Metawh kawlpaw ti'n ko si. Kawlpaw Kawlpaw

A rei ngawlin a vei 4 nak khen timi thotho Epa'n dong leleu si.

- Epa tu le tu me thudongnak na dong heh theithiam leh ngawla sing. Metawh Kawlpaw a si lam tu le tu na rel ong sing lang. Epa na theithiam ngawl maw? na beng ngong si maw? ti'n auh thah in rel sing.

Epa mai ah lungsenak mitmai ka mu ta thinnuam ngawl sing. Epa khen dapdeen in khaan sungah lut atsia a suak leh phang a kut sungah Dairy laibu pakhat keng si. Epa'n a kut sunga laibu kheh keimah pe atsia mun dang leng phang keimah siar tiar si. Epa laibu keu in kasiar phang Epa kut ngan thaw tibang hen ngan si.

Tuni tsapa kum 3 a kim ongla ta tsapa thaw papar dum ah hawh si ung. Papar dum sungah vano pakhat kheh tohkeng vumah tsawlom si. Ka tsapa in keimah thudong si.

- Epa meh no thaw hei ha ti'n vei 23 tian keimah dong si. Deihnung ka tsapa a theiot nak lung kheh ka lungkim ngai in a dong natsaang " tsapa me kheh vano ti in ko si "  ti'n rel sing. Tsimi bang tu le tu ka rel heh sualnak zei malam sangah it lelei sing.

Me lai ka siar tselh phang heimah awn thei ngawl in ngang lo in om sing.Ka naupang lai'n ka thei ot nak  pakhat bek vei 23 rori rel nak vum ah sual zei ngawl keimah a it dohdoh tu Epa heh a teer (kum tam) zawh ah a thei ot nak vei 4 tian poh khen ka thin a tual thei ngawl.

Ka mit pin ka mittii teer atsia…… dampi in Epa khen pom pek sing……

# Myanmar Light sunga ka translate leh nak si.

Suakni Cake kawnvel ah phun nak Phazawngdai thuanthu

                   Suakni ah mang veng nak Birthday Cake ah Phazawngdai var pantu heh Greek te si ti si. Cake kawnvel ah Phazawngdai var in Lade pathian a si Artemis nenah hibawlnak pin leng si titen si. Greek pom dan si lekhaw Cake kawnvel ah Phazawndai var heh Lade var ti'n thinlung ah koih in Phazawngdai var mut phang vumlam ah a kaiso heh amahni sawngen nak te a pathian Lade nenah thiarsak si ti umnak nei si.

                 Mi zahlam ten lekhaw Cake kawnvel ah Phazawngdai var heh Greek te pathian be nak mang nak ti'n ruat ngawl si. Cake kawnvel ah Phazawngdai heh kum kawzah (kum 7 si lekhaw Cake vumah Phazawngdai pa 7 phun) a kim ongla ti muhsak nak si ti si. San ther minung ten si lekhaw a liamsak thu te vumah rambun ngawlin Mah suakni tsungnung upat penak ah a mang lam mu thei si sing. Mi zahlam te lekhaw Cake vuma Phazawndai meivar mut phang sawngennak kim thei ti si. Tsimi bek zo ngawl Phazawngdai meivar mut phang a veksen a mit ngawl lekhaw sawngennak kim thei ngawl si ti si.

Ngaihharnak Thinlung

                Tuma lai'n naupang pa pakhat in Kilaw awnthei pakhat nei si. Nitin naupang pa inn ah Sayamah sawn hawh in naupang pa laizirh veng si. Laizirh a pannak heemah sayamah in lai-ouh veng si. A sayamah nu lai-ouh nak heem Kilaw in naupang zawnkhet in tuung tseih/siar tseih deve si. Naupang pa a mah no ruak laizir sipelh Kilaw in lai-ouh nak a tuung deve ta inn ah laizir kheh a sah ngaingai si. Sayamah nu in A B C ngan daan zirh pan si. Naupang pa in A B C a ngan tseih laitum ah a mitsir in a kianga Kilaw in laingan deve ol na maw ti'n paan si. Laingan tu a um nak Kilaw kheh khawngai ngai in a om lem mu vut si. Tsimi a mu phang naupang pa in Laibu le Khedaan le nawnawm atsia Kilaw pe si. Tuvang ngan leh ol la ti'n a paan lehleu phang Kilaw kheh ngan tuang ngawl in a omnak ah a to thotho kheh mu si.
               Naupang pa khen a mangbang in Sayamah nu nenah "Sayamah a heita Kilaw laingan ngawl ha? na lai-ouh nak te heem zong tuung sipelh " ti'n thu dong si. Sayamah in Naupang pa nenah,"nang menah kut nei, Kilaw men ah kut a nei ngawl ta laingan thei ngawl si" ti si. Kilaw zong keima bang laingan thei ngawl ti'n ngaihhar ngai in om si. Tsimi phang Sayamah in naupang pa nenah,"ma tah kol ngawl, mawi ngawl, hei ngawl, tsarah te mu phang zohsuam ngawlin amahni vumah ngaihharnak thinlung nei kul si" ti si.
                Minung kei si lekhaw mi ngaihhar nei tu, ramsa ten ngaihharnak thinlung nei ngawl lam Sahtehnak tsomno thaw rel si...... Lampi vumah uitso kawngbai pakhat om si. A ninglam pin uitso pakhat in hil atsia a taksa mun tampi ah petduk si. Uitso veve tsimi a heita a khatta uitso kawngbai daan thei ngawl a theireng tsih a pet? Heitasim tiphang ramsa ten ramsa dang te vumah ngaihharnak thinlung nei ngawl ta si........ Minung te si lekhaw lampi kohno vumah kawngbai pa a hawh phang bawmrit phurtu sawn in lampi pial veng si sing. Tsimi heh ramsa le minung a bangdun ngawl nak pakhat si. Mi dang vumah ngiahharnak thinlung nei ngawl te heh mi pha sithei ngawl si ti si. A dawltaber ah Sayamah in naupang pa nenah,"tsimita mi dang vumah ngaihharnak le zawnruatnak nei thei tu'n zuam in" ti'n thuzamnak nei si.

Dawkeng le Huaitu

        Vei khat lai'n ram lakah Dawkeng hon khat te nun khawsa dang si. Dawkeng te heh huaitu a nei ngawl ta thinlung mun khat ngawl a mahni thuthu in leida si. Pakhat le pakhat rekdun, haudun veng manin Dawkeng heem kokhawm atsia meeting puah dang si. Meeting pi ah vaseng lungkim dang nak pakhat heh Pathian nenah ngah rori tuhin huaitu pha pakhat ngen tu ti'n lungkim dang si.

A. Meeting vei (1) nak
         A meeting nak bangin tumah inn ah om thong men ngawlin mun khat ah laingawl sawngen nak thaw Pathian nenah amahni huaitu tuh huaitu ngen dang si. Pathian in huaitu ka pe ngawl asin me Dawkeng te thihberh tu a sita huaitu pe kul tu ti si. Dawkeng te tsa Pathian in amahni huaitu tuh lungto puahsak si. Dawkeng te ang dang ngaingai in lungto kheh upatnak pe bekzo ngawl a maiah kuun in be dang si. Sipelhatsia Pathian penak lungto in amahni tsa heimah a puah thei ngawl lam thei dang si. Pathian penak lungto kheh a deih leh ngawlla ta Pathian nenah Huaitu a ther ngen daan tuh meeting puah dang lehleu si.

B. Meeting vei (2) nak
         Meeting kotu Dawkeng pa in amahni tsa Pathian penak lungto a halhpha ngawl thu te relnak nei si. Huaitu ngen lehleu asin pha maw pha ngawl reel dang atsia heihei ta a si khen huaitu nei lo ngawl lekhaw kontik ni kei khangso tu ngawlta nei tu lam kut taklam tung in lungkim dang si. A masa lama bangpah in Dawkeng hem mun khat khawm dang in Path. .ian nenah huaitu ngen dang si. Pathian khen amasa a penak lungto deihngawl sikhaw kawti bang huaitu siol ha a deih ti'n thuruat masa po in huaitu pe pakhat pe lehleu si. A vei (2) nak huaitu a penak heh amahni bang Dawkeng thintsual, thukhen thiam, tsimnak nei pa pe si. Amasa lamah huaitu in koih dang atsia upatnak pe si. Sipelhatsia keimahni huaitu heh keimahni thaw danglamnak nei ngawl keimah ni thaw bangdun a si ta heiha thungai, lau, kih, upat kul ngawl si ti'n mahni thuthu in om dang si. Pathian penak Dawkeng kheh a deih lehleu ngawlla ta Pathian nenah Huaitu a therpo ngen daan tuh meeting puah dang lehleu si.

C. Meeting vei (3) nak
           Meeting kotu pa ding atsia thinraw mitmai thaw," Tua meeting heh a dawltaber meeting situ la si. A dawltaber meeting nak a si ta Pathian nenah huaitu ngen tu maw ngen tu ngawl" ti si. A dang Dawkeng ten khen dawltaber vei khat ngen rih tu ti'n lungkim ngawl om ongla si. Lungkim tu a tamsawn ta ngen tu in lungkim dang leh si. Amasa lama tah nase sawn tuhin Dawkeng naupang pinpan a teerber te tian in sawngen dang si. Amasa ah amahni ta a phaber huaitu pa 2 penak ring a deih ngawl a dang ngen lehleu. Pathian khen thintsual zo ngawl in a ngen dang nak huaitu tuh ah Dawkeng vaattu (dawkeng zei in a mu phang molhkang thaw dawkeng vaattu) pe si. A pe tang pahah Dawkeng pa 4 vaat in rek nom si. Ni khat tselh ni khat ah Dawkeng te dawm perper si. A ngennak huaitu kheh amahni rektu sileh si.

Zir tuh
+++++
           1. Huaitu tinak heh heimah puah thei ngawl lungto bang situh si ngawl si. Dawkeng vaattu pa bang kihnung, launung tuh khen si ngawl si.
           2. Huainak ten khen minung veve heiha lau, kih tuh om. A tiar atsang per/puah thei ngawl sing ti thinlung nei tu ngawl kheh kul si.

Ngantu : Nawn Thang

Rualpi Taak ngawl minung

     Tuma lai'n mual ah thingat tu'n raulta hawh kawm si. A mun leng ma lampi ah Vom lianpi pakhat thaw mai tangkheen tawkdun si. Vompi in rualta te a mu phang amahni sim si. Tsimi Vom pi amahni nen lamah a hawh ta thinphu in daankawm si. Pakhat sawn heh a daan tak ngawl ta a rualpa man zo ngawl si. A rualpa tawh a tak sawn ngawl ta vom pi in a man tu lau manin a rualpa angki pin nuk lok in a maiah daan si. A maiah daantu a rualpa kheh leilung ah bukhup in tan in bok si.
     Mai lamah a daan tu a rualpa heh thing vumah kai in thingnah lakah rolh si. Leilung ah bukhup in a n tu a rualpa in Vom a nenah leng tu a theih ta a riatsuah tuh ngawlin haihawh ngawl in thi khel si. A umnak bangin Vom leng atsia a thi le thi ngawl a haihawh ngai thah in a taksa tok si. Thi miomio le miomio ngawl a theiot manin a kiangah reipi om in aruang kawn si. Haihawh ngawlin a om zo ta vom in a thi ongla a um ta a nen pin a dang ah hawh leh si. Ramsa lakpin Vom heh mi thisaak te siatsuah awng ngawl ramsa phun khat si.
      Vom a kiangah a om tseih lam thingbul vumah a rolh tu a rualpa in mu reng si. Vom a daan zawh in thingbul vum pin tolh atsia a rualpa paan si. Thingbul vum pin Vom a kiangah reipi om in a a ruang a nim tseih lam a mu veng ta a rualpa nenah Vom na kiangah heiha a ti? ti'n dong si. A rualpa in," Vom in keimah thupi tak thu pakhat ka rel si. Launung/kihnung thil tawk phang mahni pal in zam thei tsimi bang rualpi thaw mun khat ah vak mah nen ka ti si" ti'n a rualpa rel si. A rualpa pan a rel phang thing vum rolh tu a rualpa kheh sir lehin a rualpa sualzah ngen leh si.
  
       Keimahni khen rualpi tampi nei si ung. Rualpi tampi kei neinak sungpin tu ha na/ka rualpi phaber situ tiheh ruat kul sising. Angnung, sahnung phang le nitin na kiangah a umpi tu te heh kei rualpi phaber te si ngawl si. Harsanak kei tawk phang keimahni zamthong ngawlin kei kiangah a umtu te sawn kheh kei rualpi phaber te si. Mi pakhat in rualpi dawmber mi pakhat heh neikul tsam si sing. Tsimi kei rualpi tuh heh deng thiam kul si. Rualpi pha tinak heh tute sim ti na thei ot lekhaw>>>> RUALPI PHA TINAK HEH

Ar, Vok, Uitso thuanthu

         Vei khat lai'n Dum pakhat ah Ar, Vok le Uitso pakhat om si ti si. Dum khat lamah Kawlpaw pakhat a mah ruak om deve si. Ni khat ni ah Ar in a Dum sungah laiei tuh zei in leilung phet tumtseih si. A lai zei nak ah Sangvut mu khawthu khapo tawk si. A tawk nak Sangvut kheh ei men ngawl in Dum sungah tiing/phun tu'n a rualpi Vok le Uitso te kheh sawm si. Ar sawm nak kheh Vok le Uitso in na bawm thei ngawl si ung ti'n rel si. Arpi khen heizing ngawl in a tha a neinak hem thaw lei khuat khokho in Sangvut tiing si. Tsur hun leng atsia Ar a tiing nak Sangvut tela lei sungpin mawi ngai, pha ngai in suak si.
          Khawsik hun a leng phang a Sangvut kuang on duaiduai in rah tampi rah si. A masa lama bangin a rualpi Vok le Uitso te nenah Sangvut khawl bawm tu'n bawmnak ngen lehleu si. Sipelhatsia thazawng Vok le Uitso in Sangvut khawl khen na bawm theitu ngawl si ung ti'n ti lehleu si. A rualpi Vok le Uitso ten a bawm nap ngawl ta a mah tumruak no in Dum sung Sangkut khawl tumtseih si.
         Sangvut a khawl tselh zawh in a rualpi Vok le Uitso nenH  Sangvut rial bawm tuin bawmnak ngen lehleu si. A masa lam bangpah in nase tak in el si. Ar khen Sangvut rial (sum thaw deng) tu'n timtuahnak nei si. Amah ruak sipelh sangvut hem a vul tian'n rial thei si.
         Sangvut a rial tselh phang Sangvut kio bawm tu'n a rualpi Vok le Uitso bawmnak ngen si. Theisaak bangin thazawng vok le uitso in thei ngawl khelleem si. Ar, amah no ruak Sangvut kio si. A kio tselh phang a rualpi Vok le Uitso te kheh dawmno zem/pe deve si. Tsimi phang Ar bawmnak ngen nak bawm nap ngawl Vok le Uitso in lungkim ngawl pan si. A heita ama tah ruang lian sawn keimahni zong dawmno pe atsia amah zong tampi ei ti'n a Dum kianga um Kawlpaw nenah Tazatuai si. Kawlpaw khen luak nei ngawl a si ta Vok le Uitso relnak bangin a bang ve ten zem tu'n thupe si. A Sangvut kio a khom nak te hem sitnak nei ngawlin vok le uitso zem si. Tsimi zawh pahin Arpi khen heimah tiing leh ngawlla in a mu nak lai hem ei nom in leida si ti si.
           Minung te khen Ar bangin helawheh naper, tsimnak zei laitum ah thazawng in om pumpum tu minung khen om si. Lawhdingnak a ngaj phang zong eng,iksik leh veng si sing. Me thuanthu tsomno in heiha keimahni a rel nuam nak? Ar bang maw, Vok le Uitso bang ha na si ot?????????

Uitso le Pawpi bangdun ngawl nak

     Vei khat lai'n Sakap thiam pa pakhat in a tsapa tsimnak a pe ot ta ram sungah huai si. Ram sung lut ma leimual huaphuap vumah to in nidaang awi tumtseih uitso pakhat mu si. Sakap thiam apa in uitso kheh erken in paan reng tiar si. A paan tselh ongla phang apa in a tsapa nenah nidaang awi tumtseih uitso kheh lungto thaw thaw uitso sep ngawlin a kiangah sep tiar si. A sep tang pahin uitso kheh thinphu lau atsia tho in a bo si. Amah thinphu tiartu kheh heimah a si ngawl lungto a silam thei si. Amah thinphu lau tiartu lungto kheh pet nom si. Lungto in amah kha ngawl sipelh heita a pet? Ei phangawl lungto a silam thei rengreng thahlam in pet thotho si. Patsa ten Uitso om dan a mu tselh zawh in ram sungah lut leh si.
       Ram sung lek in mualvum a leng phang to nak nuam thingbul sangpi vumah kai in mun le si. A to nak thingbul mai mu bannung ah Pawpi lungkaw om si. Tsimi pawpi lungkaw maiah nidaang a awi pawlpi pakhat mu si. Amasa lam bang pahin Apa in Pawpi a ngawng kiangah thel vei khat kap tiar lehleu si. Apa tiarnak bangin a tsapa kheh tonak rempo atsia Pawpi taksa kap ngah tuh ngawlin erkhen in pawpi ngawng kiangah kap si. A tsapa kap nak theltang rang ngai in a ngawl kiang om thingro ah a phum theltang kheh mu vut si. Pawpi in theltang kheh heimah puah ngawlin phatak no paan in dapden si. Dawm a rei phang theltang leng min lam zei pan si. Theltang le theltang leng nak lam paan saakdun tseih si. Pawlpi in theltang kheh heimah ti ngawl atsia a theltang leng min lama a ral te tawng tu'n tho in sim si.

Me thuanthu tsomno heh kawtin ha thazang kei leng dang tuh:

1. Mah thinphu lau tiartu lungto pet uitso
    Thubuai leng phang helawheh ti in buainak thaw buandun tseintu te thaw bangdun si. Bel pen tii teer phang khuat tampi thaw tii dong tseih tupa si tsi maw?

2. Mah thinphu lau tiartu theltang heimah ti ngawlin theltang hawh nak lampi zei (Kaptu zei) Pawpi
     Thubuai leng pannak zei in rem masa tu thaw bangdun si. Bel pen tii teer phang a tii teer dong masa ngawlin a bel pen belh tu si tsi maw?
   

Phim ta sungnak nei ngawl, Saiphu ta sungnak nei

       Tuma lai'n Ram pakhat ah tsarah kolhsen numei nu pakhat om si. A nei lamtang nak heh du dawnzek Di inn pakhat, Azaw khen lang tuam lehngawl la nitin a sil veng nak angki le niik kop khat le ar nu pakhat tite bek nei si. A neinak arnu in numei nu tsa ni khat ah arti pum khat ti sak veng si. Bawmtu a nei ngawl ta tsimi arti thaw nitin laieih zei in nung si.
       A omnak ram ah thinlung halta, mi ngaihhar nei ngawl, ama nuamnak tuh bek ruattu kumpi bawipa in uk si. Ni khat ni ah kumpi bawipa in a ramsung mipi te nenah thu lamdang tak pakhat suah si. A thusuah heh a uk nak ram sungah a om hem in a neinak sungpin a ur ber meh khuangkhat a nenah phurh tu thu kheh si si. Meh khuangkhat phurh thei ngawl a si lekhaw kumpi bawipa uknak ram sungah om siang tu ngawl ramdang ah not nak situ si ti si. Ram sung mipi ten kumpi bawipa thusuahnak a za teen phangin kumpi bawipa'n not khatu lau ngaingai ta a neinak sa ur ber phurh tu'n ralring dang si.
       Kumpi bawipa thupenak sungah arnu pakhat bek nei numei nu khen peh deve si. Numei nu tsa kumpi bawipa nenah sa phurh tuheh a tang thei ngawl thil pakhat si. Midang nenah sa lei tu a tipelhta a si khen lei nak tuh tangka nei ngawl manin thinpit vansanglam in om si. Meh ur a phurh thei ngawl a si lekhaw kumpi bawipa'n ram sungpin a not tahtah sawn vang ti'n thu lairelnak nei si. A thu lairelnak heh nitin ama tsa arti a ti saktu a neih talam arpi tel in kumpi bawipa nenah arsa meh kuangkhat purhtu kheh si si.
       A ni tiamkam ni a leng phang a ramsung mipi ten kumpi bawipa ei tuh ti'n tsate ei siang ngawl nak meh urber tinak hem phurh teen si. Kumpi bawipa inn sungah meh thaw dimpek si. Ram sung mipi hem a phurh tselh phang inn vumpin kumpi bawipa kheh tolhsuk in a deihdeih nak meh te thur in ei si. Meh a tam leita manin ram sung mipi te phurhnak Meh hem sungpin a ei ngah ngawl nak tampi om si. Tsimi sungah numei nu phurhnak meh peh deve si. Numei nu in amah tawmtu a neih talam a arpi tel in a phurh deve nak sipelh kumpi bawipa einak lakah peh deve ngawl lam a thei phang thinna ngai in kap si. Kumpi bawipa tsa a thusuahnak vumah sungnak heimah om ngawl pelh napikhaw khatlam te tsa sungnak tampi om si.

Phim pakhat in Saiphu puar kheh vei khat a dawt nak man'n phim tsa heimah poinak nei ngawl si. Sipelhatsia Saiphu tsa si lekhaw  a sinak hem halh pha ngawl in siatsuah sak thaw bangdun si.